ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRESEL SORUMLU VATANDAŞ DAVRANIŞLARI DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
İnsanoğlunun bir numaralı gündemi küresel dünya ölçeğinde çevre konusudur. Bu nedenle çevre eğitimi, eğitimin önemli bir parçasıdır. Toplumlar eğitimle şekillenip olumsuz davranışlarından uzaklaşıp olumlu davranışlara yönelecektir. Bu çalışmada ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaşlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini Kayseri ili Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçelerinde öğrenim gören 1500 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmada Özden (2011) tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu ve çevresel sorumlu vatandaşlar davranış ölçeği (ÇSVDÖ) kullanılmıştır. Kişisel bilgi formu 10, çevresel sorumlu vatandaşlar ölçeği ise 27 maddeden oluşmaktadır. Uygulanan ölçeğin güvenirliği .903 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak ortaokul öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaş davranış düzeyleri üzerine sınıf düzeyi, cinsiyet, akademik başarı, baba eğitim düzeyi, çevre kuruluşu ve çevre kulüplerine üye olma, çevre ile ilgili etkinliklere katılma gibi değişenler açısından anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
The most important agenda of the human beings is the environment on the global scale. For this reason, environmental education is an important part of education. Societies are shaped by education and move away from negative behaviors towards positive behaviors. In this study, it was aimed be examined the environmentally responsible citizenship levels of 6th, 7th and 8th grade students in terms of some variables. The sample of the study consists of 1500 students in the 6th, 7th and 8th grades who receive education in the districts of Kocasinan, Melikgazi and Talas in Kayseri. province. The personal information form developed by Özden (2011) and the environmentally responsible citizens behavior scale (ÇSVDÖ) were used in the study. The personal information form consists of 10 items and the environmentally responsible citizens scale consists of 27 items. The reliability of the applied scale was found to be .903. As a result, it was determined that secondary school students have significant differences in environmentally responsible citizen behavior levels in terms of variables such as grade level, gender, academic achievement, father’s education level, membership of environmental organizations and environmental clubs, participation in environmental activities.
Keywords
- Akçay, S., & Pekel, F. O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3),
- Akgün, A., Duruk, Ü., & Güngörmez, H. G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çevre eğitimi kavramına yönelik metaforları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 215-224.
- Akıllı, M., & Genç, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı alt boyutlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(2),
- Aksoy, B. (2014). Endüstri bölgesinde yaşayan ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri (Dilovası Örneği). Journal of World of Turks, 6(1), 111-122.
- Aktepe, S., & Girgin, S. (2009). İlköğretimde eko-okullar ve klasik okulların çevre eğitimi açısından karşılaştırılması. İlköğretim online, 8(2), 401-414.
- Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C., & Yilmaz, A. (2008). A survey on Turkish elementary school students’ environmental friendly behaviours and associated variables. Environmental education research, 14(2), 129-143.
- Alper, U. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre dostu davranışlarının psikolojik ve bilişsel değişkenler kullanılarak modellenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Artun, H., & Okur, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına yönelik bilgi ve çevreyi anlama düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 277-293.
- Artun, H., & Özsevgeç, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 29-50.
- Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105
- Aydın, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları: Türkiye'den bir vaka çalışması. International Journal of Physical Sciences, 5(17), 2715-2720.
- Bell, D. R. (2005). Environmental learning, metaphors and natural capital. Environmental Education Research, 11(1), 53-69.
- Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve Analiz. Çev. Ed.: A. Aypay). Ankara: Ani Yayıncılık.
- Çabuk, B., Karacaoğlu, Ö.C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198.
- Çetin, F. A., Yıldırım, E., & Aydoğdu, M. (2017). Sürdürülebilir yaşama yönelik ekolojik ayak izi eğitiminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranış düzeyine etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 31-48.
- Değirmenci, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kayseri ili örneği). Journal of European Education, 2(2), 47-53.
- Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: bir metafor analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 721-740.
- Egüz, Ş., Öztürk, C., & Kesten, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin küresel sorunlara karşı gösterdikleri duyarlılıklar. Journal of Human Sciences, 14(1), 409-426.
- Ekici, G. (2005). Lise öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research,18, 71-83.
- Erbaş, A. K., &Teksöz, T., Tekkaya, C. (2012). An evaluation of environmental responsibility and ıts associated factors: reflections from PISA 2006. Eurasian Journal of Educational Research, 46, 41-62.
- Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
- Galip, A. (2017). Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. DTCF Dergisi, 46(2), 29-43.
- Geray, C. (1997). Çevre için eğitim. İnsan çevre toplum. İmge Kitabevi. Ankara.
- Gök, E., & Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. Journal of Turkish Science Education, 12(4), 77-93.
- Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452-468.
- Güneş, G. (2018). Okul öncesi fen ve doğa eğitimi araştırmalarına ilişkin bir tarama çalışması: Türkiye örneği. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2, 1-35.
- Horton, D. (2006). Demonstrating environmental citizenship? A study of everyday life among green activists. Environmental citizenship, 127-150.
- Karaatlı, M. (2006). Verilerin düzenlenmesi ve gösterimi. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. (Ed. Şeref Kalaycı), İkinci Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
- Karataş, A., & Aslan, G. (2012). İlköğretim öğrencilerine çevre bilincinin kazandırılmasında çevre eğitiminin rolü: Ekoloji temelli yaz kampı projesi örneği. Journal of World of Turks, 4(2), 259-276.
- Kesicioğlu, O. S., & Ali Sinanoğlu, F. (2009). 60-72 Aylık çocukların çevreye karşı tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 10(3), 37-48.
- Koç, H., & Karatekin, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 139
- Koçarslan, H., Kılınç, E., Gedik, A., & Paksoy, H. M. (2017). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıkları üzerine bir araştırma. Journal Of Social and Humanities Sciences Research. Scıences, 4(15), 1910-1916.
- Kuzu, T. (2008). Aytül Akal’ın masallarıyla çocukta çevre bilinci geliştirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 327-339.
- Meydan, A., & Doğu, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre sorunları hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 267-277.
- Ocak, İ., & Özpınar, D. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin çevre sorunları hakkındaki düşünceleri ve bunlara etki eden faktörler (Afyonkarahisar İli Örneği). Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(2), 1-15.
- Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim Okullarında Çevresel Vatandaşlık Eğitimi. Yayınlanmamış Doktora tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., & Nehir, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330-344.
- Özsoy, S., & Ahi, B. (2014). İlkokul öğrencilerinin geleceğe yönelik çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığı ile belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1557
- Öztürk, T., & Öztürk, F. Z. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programının çevre eğitimi açısından analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1533-1550.
- Sadık, Ö. G. D. F., & Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365.
- Sağdıç, A., & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3),
- Sağır, Ş. U., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496-511.
- Sever, R., Yalçınkaya, E. (2018). Çevre Eğitimi. Pegem Akademi, Ankara.
- Sönmez, E., & Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre bilgi ve tutumlarının farklı okul türleri açısından incelenmesi. Alınteri Dergisi, 1(1), 53-59.
- Sungurtekin, Ş. (2001). Uygulamalı çevre eğitimi projesi. Kapsamında ana ve ilköğretim okullarında müzik yoluyla çevre eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 167-178.
- Şahin, H., & Erkal, S. (2010). Ortaokul öğrencilerine çevre karşı tutumları. Sosyal davranış ve kişilik: bir uluslararası dergi, 38(8), 1061-1071.
- Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2): 99-110.
- Şeker, S., Ek, H., Kılıç, N., Öğdüm, P., & Düzgün, G. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136.
- Şenyurt, A., Temel, A. B., & Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-15.
- Taşkın, Ö., & Şahin, B. (2008). Çevre kavramı ve altı yaş okul öncesi çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 1-12.
- TDK, Türkçe Sözlük (2 Cilt, Yeni Baskı), Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 1988.
- Teyfur, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarılarının ve çevre kulübü çalışmalarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkisi İzmir örneği. Ege Eğitim Dergisi, 9(1), 131-149.
- Tikka, P. M., Kuitunen, M. T., & Tynys, S. M. (2000). Eğitimsel altyapının öğrencilerin tutumları, aktivite düzeyleri ve çevreye ilişkin bilgi üzerindeki etkileri. The journal of environmental education, 31(3), 12-19.
- Yardımcı, E., & Kılıç, G. B. (2010). Çocukların gözünden çevre ve çevre sorunları. İlköğretim Online, 9(3), 1122-1136.
- Uzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Uzun, N., & Sağlam, N. (2005). Sosyo-Ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 194-202.
- Uzun, N., Sağlam, N., ve Varnacı Uzun, F. (2008). Yeşil sınıf modeline dayalı uygulamalı çevre eğitimi projesinin çevre bilinci ve kalıcılığına etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 9(1), 59-74.
- Yılmaz, F. (2017). İhtiyar Dünyamız ve Küresel Isınma. Ekonomi Politika Dünya
- Yilmaz, O., Boone, W. J., & Andersen, H. O. (2004). İlköğretim ve ortaokul Türk öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik görüşleri. International Journal of Science Education, 26(12),
- Yılmaz, A., Morgil, F. İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
- Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., & Say, N. P. (2006). Adana’da çevre duyarlılığı düzeyinin ve geliştirme olanaklarının araştırılması. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 217-228.
- Zengin, U., & Kunt, H. (2013). Ortaokul öğrencilerinin ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 155
- Woodward, D. M. (2004). Changes in student's measures of environmental literacy as a result of instruction on environmental issues. ProQuest Dissertations & Theses Global, 1-144. Extended Abstract
