Author :
Abstract
Toplumsal bir belirlenim olan kadına ve erkeğe ait roller, sorumluluklar ve görevler toplumsal cinsiyet rolleri olarak adlandırılmaktadır. Henüz anne karnındayken bu belirlenimlerin etkisine giren birey, sosyalleşme sürecinde yine bu rollere maruz kalarak sonraki yaşantısında da tüm bu kalıp yargıların ve beklentilerin sergilenmesine tanık olacaktır. Özellikle toplumsal cinsiyet rollerinin birer davranış haline geldiği dönem olan ilkokul çağındaki birey, ders kitapları, kitle iletişim araçları, oyuncaklar gibi materyaller aracılığıyla doğrudan veya örtük olarak toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen veya desteklemeyen bir takım etkenlerin himayesinde olacaktır. Bu nitel çalışmanın amacı, ilkokul ders kitaplarındaki toplumsal cinsiyet rollerini incelemektir. Bu bağlamda T.C. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan ve devlet okullarının 4. sınıflarında okutulması öngörülen Türkçe kitabındaki görseller ve metinler çeşitli ulamlar çerçevesinde incelenmiştir. Kullanılan bu ulamlar Kavuncu (1987), Firdevs Helvacıoğlu (1996), Pınar Sivaslıgil (2006) ve Michio Mineshima (2008) tarafından yapılan çalışmalardan derlenmiş, elde edilen bu verilere içerik analizi uygulanarak çeşitli bulgular elde edilmiştir. Çalışma sonucunda altı ulamdan birçoğunun toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen bir yaklaşımla yazıldığı sonucuna ulaşılabilir.
Keywords
Abstract
Gender roles are the social determination of the roles, responsibilities and duties of women and men. An individual, who falls under the influence of these determinations only when they are in their mother’s body, is exposed to these roles within socialization process and witnesses the presentation of these gender stereotypes and expectations in every walk of life. Particularly a child at the age of primary school when gender roles turns into their behavior is directly or indirectly under the effect of some pros and cons for gender equality via coursebooks, media tools, toys, etc. This qualitative research aims at analyzing the gender roles in primary school coursebooks. Within this context, the visuals and texts in Turkish coursebook for 4th grade primary school that was set forth to be used at state schools by the Turkish Ministry of Education was examined within some categories. These categories were compiled from the studies of Kavuncu (1987), Firdevs Helvacıoğlu (1996), Pınar Sivaslıgil (2006) and Michio Mineshima (2008) and content analysis was employed to these gathered data to reach to some findings. As a result of the study, by looking at the findings of the six categories, it was found out that this book was written with a gender equality perspective.
Keywords
- Arslan, Ş. A. (2000). “Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik”. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Aslan, C. (2010). “An analysis of the presentation of women in 100 basic literary works in Turkey”, Eurasian Journal of Educatiaonal Research, S. 38, s. 19-36.
- Bem, S.L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of consulting and clinical psychology. 42/2. 155-162.
- Berman, A.; Snyder, S.S.; Kozier, B.; Erbs, G. (2008). Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice, 8 th ed. New Jersey: Pearson.
- Bhasin, K. (2003). “Toplumsal cinsiyet “bize yüklenen roller”, Kader Ay, (çev.). İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Helvacıoğlu, F. (1996). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik 1928-1995. Ankara: Kaynak Yayınları.
- Kaftan Ayan, H. VD. (2018). İlkokul Türkçe Ders Kitabı 4. MEB Devlet Kitapları, Ankara.
- Kavuncu, A. N. (1987). “Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’ni Türk toplumuna uyarlama çalışmaları.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kırbaşoğlu Kılıç, L.; Eyüp, B. (2011). “İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme”, ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 3, 129-148.
- KSGM (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013, Ankara: TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
- M.E.B. (2007). “Ders Kitaplarında Bulunması Gereken Nitelikler”, Tebliler Dergisi, C. 70, S. 2594.
- Mineshima, M. (2008). Gender Representations in an EFL Textbook. (Available online at http://www.niit.ac.jp/library/kiyo/genko/13/14_MINESHIMA.pdf ). 05.10.2018.
- Otaran, N; Sayın, A.; vd. (2003). Eğitimin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi, Türkiye 2003, UNICEF.
- Sivaslıgil, P. (2006). “Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nca Yayınlanan 6., 7. ve 8. Sınıf Ders Kitaplarında Cinsiyet İdeolojisi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Yaylı, D.; Kitiş Çınar, E.; vd. (2014). “Ortaokul Türkçe ders kitapları görsellerinde toplumsal cinsiyet”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/5, 2075-2096.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 10. Baskı, Ankara: Seçkin. EKLER
