ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN ELEŞTİREL DÜŞÜNMENİN DUYUŞSAL STRATEJİLERİNİ KULLANMALARINA YÖNELİK GÖRÜŞLERİ
Author :
Abstract
Bu araştırmada özel yetenekli öğrencilerin eleştirel düşünmenin duyuşsal stratejilerini kullanmalarına yönelik görüşlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma türlerinden temel nitel araştırma desenine göre gerçekleştirilmiştir. Araştırma bilim ve sanat merkezine devam eden dördü erkek ikisi kız toplam altı öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veriler odak grup görüşmesi ile elde edilmiş, öğrencilere eleştirel düşünmenin duyuşsal stratejilerine yönelik yedi soru sorulmuş, toplanan veriler üzerinde betimsel analiz yapılmıştır. Araştırmada; özel yetenekli öğrencilerin verilen tüm bilgileri doğrudan kabul etmedikleri, daha çok grupla çalışmayı tercih ettikleri, empati kurarak başkalarının duygu ve düşüncelerini değerlendirdikleri, duygu ve düşünceler arasındaki ilişkinin farkında oldukları, karar verme sürecinde bildikleri ile bilmediklerini ayırt edebildikleri, farklı ve değer verilmeyen konulara değer verdikleri, bilgiye ulaşmada engelleme ve zorluklara rağmen kararlı davrandıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmada bilim ve sanat merkezinin, duygu ve düşünceler arasındaki ilişkiyi anlama dışında kalan duyuşsal stratejileri kullanmaları üzerinde özel yetenekli öğrencilere katkısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
This study attempts to explore the gifted students’ views on the use of affective strategies of critical thinking. Having a qualitative research design, the study utilized a basic qualitative research method. The working group of the study consisted of 6 students, 4 of them are male and 2 of whom are female. The data were obtained through a focus group interview. Seven questions were asked about the affective strategies of critical thinking, and descriptive analysis was used during data analysis. The findings revealed that gifted students do not directly welcome all the information, they mostly prefer to study in groups, they evaluate the feelings and thoughts of others by empathizing, they are aware of the relationship between emotions and thoughts, they distinguish what they know and do not know during the decision making process, they appreciate different and non-valued issues, they act decisively despite the obstacles and difficulties in reaching the information. Besides, the science and art center was identified to make contributions to the gifted students on the use of affective strategies that are far away from understanding the relationship between emotions and thoughts.
Keywords
- Akınoğlu, O. (2003). Bir eğitim değeri olarak eleştirel düşünme. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 7-26.
- Altıntaş, E. ve Özdemir, A. Ş. (2012). The effect of teaching with the mathematics activity based on purdue model on critical thinking skills and mathematics problem solving attitudes of gifted and non-gifted students. World Conference Education Science, Barselona, İspanya. Erişim adresi: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ 12.11.2019.
- Al-Dhamit, Y. ve Kreishan, L. (2013). Gifted students’ intrinsic and extrinsic motivations and parental influence on their motivation: from the self-determination theory perspective. Journal of Research in Special Educational Needs, 16(1), 13–23. doi:10.1111/1471
- Al-Khayat, M., Al-Hrout , M. ve Hyassat, M. (2017). Academically gifted undergraduate students: their preferred teaching strategies. International Education Studies, 10(7), 155161.
- Anagün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z. ve Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40,160-175.
- Argüden, Y. (2005). Yönetim kurullarında eleştirel düşünme. http://www.polater.com.tr/devam.php?sub_page=1&page=bilgi_agaci&new_page=29 adresinden 08.12.2019 tarihinde alınmıştır.
- Atalay, Z. Ö. (2014). Farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretiminin üstün zekalı öğrencilerin akademik başarı, tutum, eleştirel düşünme ve yaratıcılıklarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Atılgan, H., Kan, A. ve Doğan, N. (2009). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Aybek, B. (2007). Konu beceri ve temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeyine etkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 43-60.
- Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
- Bapoğlu, S. S. (2010). Üstün ve normal çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Beyer, B. K. (1995). Critical thinking. Indiana: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
- Boran, M. (2016). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin algılanan problem çözme becerilerinin üstbilişsel farkındalıkları ve eleştirel düşünme eğilimleri açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
- Conklin, W. ve Frei, S. (2016). Üstün zekalı ve yetenekliler için eğitim programının farklılaştırılması. (N. G. Kahveci, Çeviri) İstanbul: Özgür Yayınevi.
- Cooper, B. (2010). In search of profound empathy in learning relationships: understanding the mathematics of moral learning environments. Journal of Moral Education, 39(1), 79-99.
- Connerly, D. (2006). Teaching critical thinking skills to fourth primary teaching students identified as gifted and talented. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Graceland University, Iowa.
- Cüceloğlu, D., (1994). Yetişkin çocuklar. İstanbul: Sistem Yayınevi.
- Çağlar, E. E. ve Bingül, Y. (2017). Özel Yetenekli çocuklarda gözlenen sosyal anksiyetenin bilişsel açıdan değerlendirilmesi. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(3), 59
- Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim ve sanat merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
- Dağlıoğlu, E. (2015). Erken çocuklukta üstün yetenek. F. Şahin (Ed.) Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin eğitimi, içinde (73-94) Ankara: Pegem Akademi.
- Davaslıgil, Ü. (1990). Üstün çocuklar. Yaşadıkça Eğitim, 13, 17-22.
- Demirel, Ş. ve Sak, U. (2011). Yetenek hiyerarşisi: üstün yetenek türlerinin toplumsal değerleri üzerine bir araştırma. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi. 1(1), 61-76.
- Dilekli, Y. (2017). The relationships between critical thinking skills and learning styles of gifted students. European Journal of Education Studies, 3(4), 69-96.
- Doğan-Dolapçıoğlu, S. (2015). Matematik dersinde otantik öğrenme yoluyla eleştirel düşünme becerisinin geliştirilmesi: bir eylem araştırması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Duman, B. (2011). Eleştirel Düşünme. G. Ocak (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri, içinde (s. 415-423) Ankara: Pegem Akademi.
- Erdamar, G. K. ve Alpan, G. A. (2017). Eleştirel düşünme algısı: lise öğretmenleri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 787-800.
- Erdem, S. (2015). Üstün yetenekli çocukların eğitim süreçlerinde kültürel ve sosyal sermaye: Ankara BİLSEM örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Erdem, M. ve Akkoyunlu, B. (2002). İlköğretim sosyal bilgiler dersi kapsamında beşinci sınıf öğrencileriyle yürütülen ekiple proje tabanlı öğrenme üzerine bir çalışma. İlköğretimOnline, 1 (1), 2-11.
- Ersoy, E. ve Deniz, M. E. (2016). Üstün yetenekli çocukların öfkeyle başa çıkma ve karar verme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 1017-1030.
- Fletcher-Flinn, M. ve Snelson, H. (1997). The relation between metalinguistic ability, social metacognition and reading: a developmental study, New Zealand Journal of Psychology, 26(1), 20-28.
- Girgin, D. ve Şahin, Ç. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin “ben ……olsaydım” etkinliğine yönelik görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı), 177-195.
- Gültekin, S. ve Saylan, N. (2018). Eleştirel düşünmeye dayalı öğretim ilke ve yöntemleri dersi program tasarısının öğrenme ürünlerine etkisi. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 21(39), 131-157.
- Hartman, H. (1998). Metacognition in teaching and learning: an introduction. Instructional Science, 26, 1-3
- Heilat, M. Q. ve Seifert, T. (2019) Mental motivation, intrinsic motivation and their relationship with emotional support sources among gifted and non-gifted Jordanian adolescents, Cogent Psychology, 6(1), 1-13.
- İşlekeller A. (2008). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan Türkçe öğretiminin üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin erişi, eleştirel düşünme düzeylerine ve tutumlarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Johnson, A. (2000). Using creative and critical thinking skills to enhance learning. Boston: Allyn and Bacon.
- Karpova, E., Marcketti, S. B. ve Barker, J. (2011). The efficacy of teaching creativity: Assessment of student creative thinking before and after exercises. Clothing & Textiles Research Journal, 29(1), 52–66.
- Kettler, T. (2014). Critical thinking skills among elementary school students: comparing identified gifted and general education student performance. Gifted Child Quarterly, 58(2), 127–136.
- Kim, Y. R., Park, M. S., Moore, T. J. ve Varma, S. (2013). Multiple levels of metacognition and their elicitation through complex problem-solving tasks. Journal of Mathematical Behavior, 32(3), 377-396.
- Kirmit, Ş., Dönmez, İ. ve Çataltaş, H. E.(2018). Üstün yetenekli öğrencilerin bilgisayarca düşünme becerilerinin incelenmesi. Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 2(1), 17-26.
- Koçak, R. ve İçmenoğlu, E. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zeka ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordayıcı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 73- 85.
- Korkmaz, H. ve Kaptan, F. (2002). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımının ilköğretim öğrencilerinin akademik başarı, akademik benlik kavramı ve çalışma sürelerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22, 91-97.
- Kurnaz, A. (2019). Eleştirel düşünme öğretimi etkinlikleri planlama uygulama ve değerlendirme. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Kuyumcuoğlu, B. (2018). Bilim ve sanat merkezlerinin Türk eğitim sistemindeki rolü. İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 36-51.
- MEB (2013). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı 2013 – 2017. https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/005.pdf. 20.02.2020.
- MEB (2016). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. https://docs.google.com/viewer?url=https%3A%2F%2Forgm.meb.gov.tr%2Fmeb_iys_do syalar%2F2016_10%2F07031350_bilsem_yonergesi.pdf 28.10.2019.
- MEB (2017). Beni anlayın özel yetenekli çocuğum var. Ankara: MEB Yayınları.
- MEB (2019). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem- sayilar/viewcategory/87-2019. 03.01.2020.
- Merriam, S.B. (2009). Qualitative research a guide to design and ımplementation. San Francisco: Jossey-Bass.
- Ornstein, A. C. ve Hunkins, F. P. (2016). Eğitim programı. (A. Arı, Çeviri. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
- Ömeroğlu, E. (1993). Okul öncesinde üstün çocuklar ve eğitimleri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
- Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Yayınları.
- Özsoy, Y. (2019). Türkiye’de özel yetenekli öğrenciler ve eğitimleri alanında faaliyet gösteren akademik dergilere genel bir bakış. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 6(1),
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çeviri Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
- Paul, R. ve Elder, L. (2013). Kritik düşünce yaşamınızın ve öğrenmenizin sorumluluğunu üstlenmek için araçlar (A. E. Aslan ve G. Sart Çeviri Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Paul, R., Binker, A. J. A., Jensen, K. ve Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook:4-6. Rohnert Park: Sonoma State University.
- Paul, R., Binker, A. J. A, Martin, D. ve Adamson, K. (1989). Critical thinking handbook: high school. Rohnert Park: Sonoma State University.
- Paul, R., Binker, A. J. A, Martin, D., Vetrano, C. ve Kreklau, H. (1989). Critical thinking handbook: 6-9. Rohnert Park: Sonoma State University.
- P21 Network. (2019). Partnership for 21st century learning a network of Battelleforkds. http://www.battelleforkids.org/networks/p21 21.12.2019.
- Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. (E. Dinç, Çeviri Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
- Shechtman, Z. ve Silektor, A. (2012). Social competencies and difficulties of gifted children compared to nongifted peers. Roeper Review, 34(1), 63– 72. doi:10.1080/02783193.2012.627555
- Şahinel, S. (2007). Eleştirel düşünme. Ankara: Pegem Akademi.
- Şahinel, S. (2011). Eleştirel düşünme. Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler, içinde (s. 123-136). Ankara: Pegem Akademi.
- Trna, J. (2014). IBSE and gifted students. Science Education International, 25(1), 19- 28.
- Tümkaya, S. ve Aybek, B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 387-402.
- Üstündağ, T. (2014). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem Akademi.
- Yağcılar, H. (2010). Critical thinking in teaching English as a foreign language: from the theory to practice. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler, İstanbul.
- Yaman, Y. ve Emir, S. (2019). Beyin temelli öğretimin özel yetenekli öğrencilerin yaratıcılıklarına ve eleştirel düşünmelerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 414-427.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
- Yoldaş, C. (2009). Çevre bilimi dersinin sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri, erişileri ve tutumlarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
